De geschiedenis van het Wilhelmus

Het Wilhelmus is het oudste volkslied ter wereld, alhoewel het exacte jaar van schrijven nooit echt is achterhaald. De schattingen variëren tussen de jaartallen 1568 en 1572. Een studie van dr. A.C. den Besten (Leiden, 1983) wijst uit dat het hoogstwaarschijnlijk geschreven is in de zomer van 1570. De muziek is afkomstig uit Frankrijk, waar hij door Franse soldaten werd bedacht tijdens de belegering van de stad “Chartres” ten Zuiden van Parijs.

Alhoewel het Japanse volkslied de oudste tekst heeft- 9e eeuw- is de muziek bij die tekst pas in 1880 geschreven, dus het Wilhelmus is met recht het oudste volkslied.

Philips van Marnix, heer van St. Aldegonde (1540-1598)

Net zoals het ontstaansjaar van het Wilhelmus, blijft het ook een mysterie wie de auteur is van dit Geuzenlied. De meningen op dit gebied blijven gemengd. Sommigen noemen Coornhert als auteur, anderen Marnix van St. Aldegonde. Hij was letterkundige, studeerde zowel Theologie als Rechten en was bovendien een vriend en dienaar van Willem van Oranje. Niemand heeft echter ooit uitsluitend bewijs kunnen leveren over wie het nu echt geschreven heeft. De meesten denken echter dat Marnix van St. Aldegonde de auteur is. Het lied is een ode aan de Prins van Oranje. De auteur verdedigt in het Wilhelmus het leiderschap van de Prins van Oranje en dus kan het ook gezien worden als een propagandalied.

Het Wilhelmus Officieel    

Alhoewel het Wilhelmus al rond 1570 is geschreven, heeft het ruim 350 jaar geduurd voordat het de status van officiëel Nederlands volkslied kreeg. Pas op 10 mei 1932 kreeg het Wilhelmus die status. Toen er in de 19e eeuw behoefte kwam aan een volkslied, werd er een competitie gehouden, en het lied van Tollens werd gekozen als het nationale lied. Omdat dit lied een nogal een racistisch karakter had (zeker voor de huidige maatstaven) – lees de eerste twee regels van het eerste couplet maar eens- kwam er in Nederland een beweging op gang die liever het Wilhelmus als volkslied wilde. In mei 1932 stemde het kabinet voor het Wilhelmus als nationaal volkslied.

De Eerste Druk    

Ruim twee jaar geleden is in de Parijse Bibliothèque Nationale de oudste versie van het Wilhelmus gevonden in een Geuzenliederenboek uit 1577. Doordat de tekst enigszins afwijkt van de tot dan toe oudste tekst, zorgde deze vondst voor nogal wat opschudding. Na de ontdekking van het boek is deze ondergebracht in een beschermd gedeelte van de bibliotheek. Alhoewel dit liederenboek een zeer bijzondere vondst is, heeft dit niet geleid tot het met zekerheid achterhalen van de auteur of het jaartal waarin het is geschreven.

Een Geuzenlied    

Het Wilhelmus is geschreven in de tijd van de Rederijkers, en is dan ook een Rederijkersvers. Een populaire dichtvorm binnen deze literatuurstroming is het naamdicht (of: acrostychon). Dit wil zeggen dat de eerste letters van elk couplet een naam of woord vormen. In het geval van het Wilhelmus is dit: Willem van Nassov